Limburg - 1 april 2025 - Het jaar 2024 was extreem nat, net als het najaar 2023. Boeren en tuinders, maar ook particulieren hadden te maken met de gevolgen. De start van 2025 was vrij normaal wat betreft neerslag, maar de laatste tijd heeft het maar weinig geregend. Na de natte 2023 en 2024 kan 2025 zomaar weer een droog jaar worden (net zoals 2018, 2019, 2020 en 2022). Waterschap Limburg werkt daarom al enige tijd aan een aantal maatregelen dat een bijdrage kan leveren aan het langer vasthouden van water in droge tijden.
Eén van de kerntaken van Waterschap Limburg is namelijk zorgen voor voldoende water en dit eerlijk verdelen. Uiteraard is het pakket uit het project ‘Droogtemaatregelen’ onderdeel van een integraal spectrum ter voorbereiding op klimaatverandering en droogte. De droogteproblematiek speelt met name in Midden en Noord-Limburg door de droogtegevoelige zandgronden.
Met het project ‘Droogtemaatregelen’ worden tot december 2025 vier deelprojecten opgepakt:
- Het aanbrengen van aanvullend ongeveer 250 boerenstuwen in de berm-, kavel- of perceelsloten.
- Het realiseren van ongeveer 50 regelbare klepstuwen in onze eigen watergangen.
- Het automatiseren van 5 bestaande regenwaterbuffers in Zuid-Limburg.
- Het automatiseren en/of aanpassen van zo'n 70 bestaande stuwen.
Om meer water vast te houden in de haarvaten van het watersysteem heeft Waterschap Limburg in de periode 2000-2014 zo'n 1500 boerenstuwen geplaatst. In 2020-2021 zijn daar nog eens 200 stuwen bijgeplaatst. Tot juli 2025 is het de bedoeling nog eens 250 boerenstuwen hieraan toe te voegen. Een boerenstuw is een kleine stuw die met de hand bedienbaar is. Ze worden meestal geplaatst in berm- kavel- of perceelsloten. Het bedienen gebeurt bij voorkeur door de eigenaar of bewerker van het aanliggende perceel. De kosten voor aanschaf, plaatsing en onderhoud zijn voor rekening van het waterschap.
In de bovenlopen van onze kleinere watergangen worden ongeveer 50 regelbare klepstuwen gerealiseerd. Met deze klepstuwen kan het waterpeil beter worden gereguleerd, zodat bij verwachte droogte eerder actie kan worden ondernomen en het peilbeheer flexibeler is. Doel is om het water langer vast te houden en de tijd te gunnen om te kunnen infiltreren naar het grondwater. Op de meeste beoogde locaties liggen nu tijdelijk zandzakdammen.
In Zuid-Limburg liggen ongeveer 530 regenwaterbuffers. Dit zijn opvangbekkens die tijdelijk grote hoeveelheden regenwater kunnen bergen. Dit ter voorkoming van wateroverlast in de lager gelegen gebieden. Als pilot worden nu 5 bestaande regenwaterbuffers geautomatiseerd om te bekijken of het rendement van de buffer kan worden verhoogd, meer informatie kan worden verkregen over de actuele situaties en bekeken kan worden of het op te vangen water langer kan worden vastgehouden en/of geïnfiltreerd.
In en rond een aantal Natura 2000-gebieden gaat het waterschap zo'n 60 tot 70 bestaande stuwen automatiseren en/of aanpassen. Elke locatie vraagt hierbij om maatwerk. Zaken als ‘is de bestaande constructie nog goed, is de huidige afmeting voldoende en kan de automatisering worden uitgevoerd met loopplanken en of leuningen’ komen aan de orde. De bedoeling is om alle stuwen te laten besturen met zonne-energie.
Op de lange termijn wordt gewerkt aan een robuust watersysteem dat is ingericht om het grond- en oppervlaktewatersysteem zoveel mogelijk aan te laten sluiten bij natuurlijke processen. Met deze aanpak kan de regendruppel in de bodem infiltreren waar deze valt. Daarmee wordt de grondwatervoorraad vergroot. Vervolgens wordt geprobeerd het water zo lang mogelijk vast te houden in kleine watergangen en sloten alvorens het afgevoerd wordt naar grotere beken en uiteindelijk de Maas. Daarnaast wordt samen met (water)partners gekeken naar de koppelkansen met andere opgaven, zoals de transitie in het landelijk gebied, stikstofaanpak, energietransitie en het biodiversiteitsherstel.
Voor het project ‘droogtemaatregelen’ maakt het waterschap gebruik van twee subsidiekanalen, namelijk Deltaplan Hoge Zandgronden en de SPUK/Natuur (stikstof)-regeling van de Provincie Limburg. De SPUK/Natuur-regeling geldt specifiek voor een aantal benoemde Natura-2000 inclusief een 2 km- zone hieromheen.
De droogteprojecten worden mede mogelijk gemaakt door de Provincie Limburg.
Foto: Leon van Lier
