Roggel - 1 oktober 2020 - Ik eindigde mijn vorige column over de Kriebelbeestjes met de boodschap voor de liefhebber dat kriebelbeestjes ons veel vertellen over hun leefomgeving. Je vraagt je dan natuurlijk af: Wat dan? Nou, veel meer dan je denkt en dat ga ik je in deze column uitleggen.
De aanwezigheid van bepaalde macro invertebraten of juist de afwezigheid ervan vertelt ons iets over de gesteldheid van het water. Is het water gezond? Zuurstofrijk? Zuur? Sommige beestjes komen alleen maar voor in bepaald soort water. Gewoon omdat ze zich daar op het gemak voelen en de condities voor de ontwikkeling van ei tot adult perfect zijn. Hun ‘ideale habitat’ heet dat dan officieel. De beestjes hebben zich door de tijd heen (evolutie) aangepast aan hun habitat.
Beestjes die in zuurstofrijk water leven hebben een heel ander ademhalingssysteem dan dieren die leven in zuurstofarm water. Die moeten zich specialiseren, die hebben bijvoorbeeld een snorkel die ze boven het water kunnen brengen en daar mee ademhalen. Denk maar aan muggenlarven. Die hangen met hun snorkel (die aan de achterzijde van hun lichaam zit) net boven water, op de kop. Of het rattenstaaflarfje (larve van de blinde bij) die leven zelfs in zuurstofloos water (gier) en hebben een lange uitschuifbare adembuis.
Beestjes die in snelstromend water leven hebben zich ook aan moeten passen. In de regel zijn ze platter, hebben ze een aerodynamische bouw, zodat ze door de stroming tegen de bodem gedrukt worden. Dit hebben de soorten die in rustig of niet stromend water leven niet nodig. Ook de poten hebben een andere bouw, in snelstromend water moet je jezelf heel goed kunnen vasthouden aan de ondergrond of planten. In rustiger water kun je gewoon rustig flaneren.
Bij afwezigheid van bepaalde voedingsstoffen kun je denken aan bladeren die niet meer in het water vallen. Ik hoor je denken! Er zijn organismen die een hele belangrijke rol spelen bij het afbreken van organische materialen (detritus). Zij hebben dit nodig (herbivoren en omnivoren), zij staan onderaan de cyclus. Door hun afwezigheid zijn de rivalen weer afwezig en de voedselketen is verstoord. Weg harmonie. Bij een te veel aan voedingsstoffen werkt dit door op algengroei, die op hun beurt weer een nadelige invloed hebben op de lichtinval van het water. Hierdoor kan er te weinig zuurstof in het water komen. Dit zuurstof wordt normaal afgegeven door de planten die op de bodem leven. Je ziet dan ook in water met veel algengroei dat deze bodemplanten afwezig zijn.
Vuistregel is dat als er van één soort heel veel in het water zitten er iets mis is. Dan is de balans weg.
Wil je nog meer weten over kriebelbeestjes in het water, stuur dan een e-mail naar MacroFaunaWerkgroep@gmail.com of loop eens binnen bij een bijeenkomst van de werkgroep: elke eerste dinsdagavond van de maand van 19.30 tot 22.00 uur in het Bezoekerscentrum Leudal.
Zo zijn er nog vele mogelijkheden op te sommen hoe de natuur zich heeft aangepast aan leefomstandigheden. Al deze aanpassingen maken het leven in een bepaalde habitat mogelijk.
Hun afwezigheid zegt dus in bepaalde situaties iets over de kwaliteit van het water. Denk maar eens aan vervuiling. Het zuurstofgehalte kan plotseling gedaald zijn door verschillende redenen. Zoals de afwezigheid van of een te veel aan voedingsstoffen.
Foto's Willem Cramer (enkele kriebelbeestjes minimaal 60x vergroot)
