Roggel - 22 augustus 2022 - Wanneer je de afgelopen weken door de natuur loopt krijg je na een paar meter lopen het gevoel van: hmm Icetea, Rivella, tonic, bitter lemonfris, gerstenat of wit zoet wijntje op een terras, lekker onder een parasol dat is nog niet zo verkeerd, zeker niet met die temperaturen van dertig graden en meer. Maar ook nu weer, binnen no time, dikke vingers! Zo van die Unoxworsten en dan bedoel ik niet die van “10 in een glazen pot” maar die “U-vorm” van in de stamppot.
Ik dacht dju; “die trouwring zit wel erg strak”. Maar hoe komt dat?
Je armen hangen normaal gezien naar beneden. Door de zwaartekracht en de - ook al heb je het niet in de gaten - zwaaiende armen, gaat het bloed en vocht naar het laagste punt en dat zijn je vingers. Die vloeistoffen hopen zich daar lekker op en veroorzaken die zwelling. Gevaarlijk is het niet, maar een ring kan je vinger wel behoorlijk afknellen en dit geeft je wel een onaangenaam gevoel.
Wat kun je daar tegen doen?
Ringen af voordat je gaat wandelen. Maar dat is soms in strijd met de principes van menig wandelaar. Want wie doet zijn of haar trouwring nu af? “Dat is een no go!” Wat je wel kunt doen is een rugtas dragen. Dan kun je tijdens het wandelen de schouderbanden vasthouden. Je handen blijven dan in een hogere positie, het vocht zal dan minder goed de weg naar je tere vingers vinden. Je kan ook je armen in een hoek van 45 graden houden en deze lekker soepel met het loopritme mee bewegen. Wanneer je dan ook nog iets in je handen neemt waar je in kunt knijpen, dan zal je merken dat je geen dikke vingers meer krijgt.
Wandelend had ik na een paar honderd meter een rug die kliedernat was. Het water gutste naar beneden. De Krimml watervallen van het Salzburgerland in Oostenrijk is een simpele vergelijking om mijn trouwe lezers een voorstelling te schetsen van de “benarde situatie” waarin ik me verkeerde. Want naast een fysieke inspanning is dit niet de enige reden van het vochtverlies. Neen, de omgevingstemperatuur en luchtvochtigheid (hoe hoger, hoe meer zweet), het soort kleding dat je draagt, maar ook de huid zelf (de ene mens zweet gewoon meer dan de andere) is allemaal van invloed op het vochtverlies. Moet je je voorstellen, zelfs bij helemaal niets doen verlies je al 2 liter vocht per dag. Ja echt! Denk maar eens aan urine, ontlasting, ademhaling en het regelen van de temperatuur in je lichaam. Allemaal manieren van vochtverlies. Dat mijn hersenen dan geheel onwillend al bij aanvang van de wandelen de focus leggen op het terras is dan te verklaren. Ik kan daar echt niets aan doen…
Is de droogte van nu dan zo erg? Iedereen is in rep en roer. Wat doet droogte met de flora? Dit hangt samen met intensiteit van de droogteperiode, de duur, het tijdstip en de periode in het jaar. Verder heeft elke plantensoort een bepaalde veerkracht om met droogte om te gaan. Er zijn er zelfs die direct profiteren van het effect van de droogte. Denk maar aan de grote of gewone klaproos (Papaver rhoeas), ijle dravik (Anisantha sterilis) en veldereprijs (Veronica arvensis) om er een paar te noemen. Deze duiken direct op in met een prachtig woord genoemd, de “pioniersplekken” (droog gevallen grond). Deze slimmeriken maken een licht zaad wat zich heel gemakkelijk en snel door een briesje doet verspreiden over een relatief groot oppervlak. Ideaal wanneer de rest op apegapen ligt.
Er zijn natuurlijk meer verliezers dan winnaars. De droogte heeft een grote invloed op alle hydrologische processen. Doordat het grondwaterpeil zakt, verandert de samenstelling van de bodem. Heel veel opgeloste mineralen verdwijnen. Bijvoorbeeld vennen vallen droog, met als gevolg verzuring. De ontwikkeling van planten wordt hierdoor belemmerd. Droogte heeft invloed op de kieming van planten, fotosynthese, stevigheid en groei. Al te lang kunnen de planten hier dus niet tegen. Gevolgen……… Ja, de droogtes van de laatste jaren zorgen er recentelijk al voor dat lokaal een aantal plantensoorten het moeilijk heeft of al is verdwenen. Het meest bekende is de grote wolfsklauw (Lycopodium clavatum). Voor de een plaag, maar voor de biodiversiteit een summum.
Bomen op de heide staan nu al in de herfststand. Heide is aan het verdorren. De heide kleurt paars, de heide sterft op sommige plekken echt af. Dode grijsbruine plekken, hier is geen leven meer te bespeuren. Maar wat denk je van de vlinders die hier op heide leven? Een echte klap voor hun koppie. Heideblauwtje (Plebejus argus) en gentiaanblauwtje (Maculinea alcon). Deze prachtige blauwe vlinder leeft uitsluitend daar waar hun waardplant, het klokjesgentiaan (Gentiana pneumonanthe), staat. Deze plant leeft op enkel vochtige heidegrond …… weg!
Al moet ik er wel eerlijk bij vertellen dat deze schitterende vlinder naast het klokjesgentiaan nog iets nodig heeft om zich van ei tot vlinder te kunnen ontwikkelen. De vlinder legt haar eitjes op de klokjesgentiaan. Na een dag of 20 laat de rups zich op de grond vallen en wacht hier geduldig op het langslopen van de ruwkopmier (Myrmica scabrindis) of bossteekmier (Myrmica ruginodis). Deze rups wordt dan eerbiedig in een lijkende processie door het “Dragersgilde”, ter vergelijking met het in Maastricht schouwspel, Onze Lieve Vrouwe “Sterre der Zee”, meedragen naar hun nest. De rups scheidt een voor de mieren heerlijke zoete stof af en ruil hiervoor wordt de rups door de mieren gevoed en beschermd, tja een “relikwie” is heilig, nietwaar? De mieren voeden hem met hun eigen eitjes en larven, deze maffies denken dat ze met hun eigen broed te maken hebben. Het “paard van Troje” blijft vanaf de nazomer tot en met de winter in het mierennest. Aan het begin van de volgende zomer (eind juni, begin juli) begint de rups zich te verpoppen en verlaat zo snel mogelijk het mierennest. Ja, want dan blijkt dat de mieren de “verkeerde” hebben binnen gehaald en zien de vlinders als indringer. De rapen zijn dan gaar.
Ik denk dat de achteruitgang van de mierenpopulatie ook invloed heeft op de teloorgang van het gentiaanblauwtje.
In de bossen om de heide heen, leggen oude eiken, beuken, naaldbomen [deze laatste hebben natuurlijk ook nog last van de letterzetter (Ips typographus), een snuitkeversoort die gangen maakt direct onder de schors, in de bast van de boom, die op letters lijken. Door al die gangen kunnen door de bastvaten geen voedingsstoffen van de bladeren naar de rest van de boom getransporteerd worden en dus sterft de boom af] nu het loodje of staan met één been in het graf en met een andere poot op een bananenschil. Er hoeft maar iets te gebeuren en ook die kiepen om. Heb ik het woord “stikstof” al genoemd? Bij het Bezoekerscentrum Leudal hebben de blauwe graslanden het zwaar. De orchideeën zijn er slecht aan toe. Toch iets om over na te denken, dacht ik!
Gelukkig daar is het terras weer, nu mijn vochtbehoefte aanvullen…….
Ron
Ron Van Pol, voorzitter van Groen Hart Leudal, heeft sinds juni 2020 zijn eigen column bij DeltaLimburg.nl.
220822/HvL
