Roggel - 29 oktober 2022 - Vanaf de voordeur loop ik bij ons zo de straat in, met aan weerszijden 12 winterlindes (Tilia cordata). Een prachtig gezicht met al de oranjegele bladeren nog aan hun takken en de bruin uitgestrekte bladeren op de grond. Wanneer het nu nog eens 's nachts zou gaan vriezen dan ligt het gebladerte geheel onder de bomen. Of wij dat nu gaan meemaken is nog maar de vraag. Ze voorspellen morgen 24 °C en dat in deze tijd van het jaar! Zou er weer een record sneuvelen?
De linde is gemakkelijk te herkennen aan het prachtige hartvormige blad. In juni en juli staat de boom in bloei en verspreidt een heerlijke geur. Als imker ben ik enorm blij met deze boom. Het is een geweldige drachtplant voor mijn bijen. Maar een ergernis voor mij als bewoner met deze “prachtige” lindebomen aan onze oprijlaan. Waarom zul je denken? Nou, je hebt het soms wel gehad met die boom, want de straat plakt, de stoep plakt, je auto plakt, je handen en dus ook je stuur en versnellingspook als je niet eerst je handen hebt schoongemaakt. Eigenlijk plakt alles wat er rond deze lindebomen staat. Drama!
Is de boom dan schuldig? Natuurlijk niet! Het zijn de bladluizen (Aphidoidea), die weer eens meer moeten vreten dan hun buikje aan kan. Hierdoor valt er een druppeltje vocht uit hun achterwerkje en dát is nu het kleverige spul, wat wij honingdauw noemen. Het zit vol met suikers. Dit is trouwens wel leuk om te weten: van het honingdauw wordt ook honing gemaakt. De bijen verwerken dit namelijk net als nectar tot honing en dan heet het Woudhoning. Woudhoning is donkerder van kleur en heeft een kruidige zoete smaak. Probeer maar eens.
Trouwens een oplossing voor de bladluis is er zeker. Als beheerder kun je met gemak elke boom voorzien van een flink aantal larven van lieveheersbeestjes. Die peuzelen die poepende rakkers zo op!!! (misschien wordt dit artikel ook binnen de Gemeente Leudal gewaardeerd).
Ik loop met onze hond verder langs de Roggelse beek waar nu weer schapen lopen. Hier valt mij wat op. Ik had het over die mooie herfstkleuren. De herder die voor het Waterschap hand- en spandiensten verricht, laat meerdere keren per jaar een kudde mooie witte schapen de oevers kaal grazen. Uhm witte schapen? Correctie..... de nu groen, geel, rood, blauw gekleurde ooien (een vrouwelijk schaap) lopen nu langs de Roggelse beek. De herder of schapenboer plaatst wat hekken, hier en daar een stroomkabel en de dames doen de rest. Maar wat doen die kleuren nu op de rug van een ooi?
De herder laat de dekrammen in de herfst tussen de ooien los. Op de buik van de ram plaatst hij het zogenaamde dekblok (een soort stempelkussen). De ooi laat natuurlijk niet direct de eerste de beste ram toe. Nee hoor! Dat doet ze alleen als ze er zin in heeft. Om de 16 à 17 dagen gutsen de hormonen van de ooi door haar wollige lijfje. Iedere ooi die gedekt wordt, krijgt dus van de ram een kleurtje mee.
De herder kan van tijd tot tijd ook het blok qua kleur veranderen. Zo weet hij welke ooi gedekt is en in welke periode. Hierdoor weet hij welke ooien er in het voorjaar kunnen gaan lammeren. Nu zag ik bij een paar ooien ook de kop een kleur hebben. Zou dit een foutje zijn????
Wist je trouwens dat we aan het schaap te danken hebben, dat de hond onze trouwste vriend is geworden? De geleerden zijn het er nog altijd niet over eens wanneer de wolf nou voor het eerst op zijn rug ging liggen en zich heerlijk door zijn baasje over het buikje liet kriebelen. Eén ding staat vast: de vroege ontwikkeling van het schapenhouden en de noodzaak van de hulp van de hond voor ons mensen gingen hand in hand.
Die “vroegere” viervoeter sliep echt niet rustig op de bank of in een mand bij het haardvuur. Ook lag hij niet lekker aan het voeteneinde van het bed of zelfs tussen de slapende mensen in. Met het baasje braaf aan het riempje mee wandelen was er ook niet bij. Neen, “zij” zijn gevallen voor een soort “wapenstilstand”, tussen hond en mens. Zij waren er van overtuigd dat het juist wel handig was om in de buurt van de mens te wonen. Ze kwamen hier gemakkelijk aan hun “natje en droogje”. Uiteindelijk zijn “wij” op het idee gekomen om ook gebruik te maken van hun kwaliteiten. Wij zijn gaan fokken met die afstammelingen van de wolf en hebben handig gebruik gemaakt van hun instinct en aanleg als waakhond, jachthond, herdershond of zelfs het ultieme wat je als hond kunt bereiken als schoothondje, eindigend met kleertjes aan in een Louis Vuitton tasje, bungelend aan de arm van jouw baasje. Of dat laatste nou echt een hondenleven is?
Samen met onze Finse Lappenhond loop ik langs de kudde schapen en merk dat ook zij al veel geleerd heeft als “schapendrijver”. Onze trouwe viervoeter is nu ruim 1 jaar bezig met haar opleiding. Ze reageert totaal niet op de schapen en loopt op een gepaste afstand van de momenteel gekleurde ooien. Het ras Finse Lappenhond, komt zoals de naam al zegt uit Finland en behoort tot de Noordelijkste herders en waakhonden. Het is een echte werkhond die in staat is om zelfstandig rendierkuddes en schapenkuddes te hoeden en bewaken. Door de aanwezige aanleg om te hoeden hebben ze dan ook geen angst om een wolfje op zijn plaats te zetten en te verwijzen naar een ander avondmaal of dieet.
Met hun bouw en karakter kunnen ze met gemak dagelijks zo’n 70 tot 150 kilometer over de ijskoude toendra’s, door bossen en bergen afleggen om de kudde rendieren of schapen voor het baasje te verplaatsen van de ene groene weide naar een andere. De Fin draait zijn pootje hier niet voor om. Daarnaast gebruikt ze heel slim haar van nature aanwezige assertieve en imponerende houding, wat ze met speels gemak kan aannemen, om een uit de kudde gelopen rendier te dwingen naar zijn of haar kudde terug te keren. Ja, het hoeden is, wanneer ze er echt zin in hebben, een koud kunstje voor ze.
De Finse Lappenhond is dus ook een geheel ander ras dan bijvoorbeeld de Schotse Border Collie. Dit ras wordt duidelijk aangestuurd en is één met “Handler” met korte duidelijke commando’s drijft ze de kudde bijeen. Er worden met dit geweldige ras mede door hun aanleg, intelligentie en kwaliteiten, wedstrijden georganiseerd. Dit noemt men “Trials” (schapendrijven wedstrijden). De hond moet dan op aanwijzingen van zijn baasje een aantal schapen in een vooraf bepaalde richting sturen. Op zo’n parcours heb je verschillende onderdelen zoals de “Outrun”, dan moet de hond in een wijde boog om de schapen heen rennen, of de “Drive” ,de “Fetch”, de “Schedding” (ook wel het scheiden van een paar schapen, deze zijn ook gemerkt zodat precies die uit de kudde gehaald moeten worden) en het “Pennen”, dit is het opsluiten van de schapen in een hok. Joh, als je dit ooit echt gezien hebt dan valt al het andere in het niet.
Zo zie je dat door het juist fokken en letten op aanleg en kwaliteit er rassen zijn ontstaan die voor de mens nuttig zijn. Had die wolf destijds ooit gedacht dat zijn nakomelingen gebruikt gingen worden om samen met een groepje of acht honden voor een slee gespannen te worden, of zich mottig moesten rennen om een kudde schapen bij elkaar te drijven? Had die wolf destijds gedacht dat zijn nakomelingen, wanneer er een knal uit een dubbelloops jachtgeweer te horen was, de uit de lucht vallende aangeschoten vogel moest gaan halen en dan óók nog terug moest brengen naar de baas? (je zou het maar in de gedachte krijgen om de prooi op de terugweg zelf op te peuzelen). Of dat je nakomelingen door “mankementen” als ras zo klein zijn geworden dat hij in een hol mag kruipen om hier de bewoners de stuipen op het lijf te jagen, zodat de jager het konijn of haas bij de uitgang kan opwachten en zo makkelijker kan omleggen? Of, als je écht pech hebt, zit je aan een ketting en sta je naast een in elkaar geflanst hok of achter tralies je helemaal suf te blaffen wanneer iemand het erf van “jouw” baasje betreedt. Nee, dan heb je het echt getroffen.
Ik denk dat die wolf zich nooit over zijn buikje had laten kriebelen als hij dit van te voren had geweten. Ik maak het gebaar naar onze hond dat zij vrij naar voren mag lopen en na een meter of 50 draait ze zich om en gaat zitten met een blik van; “baasje ik wacht op jou, doe ik het goed?”
Tot een volgende keer………………
Ron
Ron Van Pol, voorzitter van Groen Hart Leudal, heeft sinds juni 2020 zijn eigen column bij DeltaLimburg.nl.
291022/HvL
